“บางสิ่งอยู่ในการควบคุมของเรา
และบางสิ่งไม่ได้อยู่ในการควบคุมของเรา
สิ่งที่อยู่ในการควบคุมของเราคือ
ความคิดเห็น การแสวงหา ความปรารถนา ความเกลียดชัง
หรือพูดอีกอย่างก็คือ อะไรก็ตามที่เป็นการกระทำของเราส่วนสิ่งที่ไม่ได้อยู่ในการควบคุมของเรา ได้แก่
ร่างกาย ทรัพย์สิน ชื่อเสียง คำสั่งการ
หรือพูดอีกอย่างก็คือ อะไรก็ตามที่ไม่ใช่การกระทำของเราเอง”– Epictetus, Enchiridion, 1
พูดง่ายๆ ก็คือ โลกภายนอกไม่ได้อยู่ในการควบคุมของเรา แต่วิธีที่เราเลือกที่จะปฏิบัติ และวางตัวต่อโลกภายนอกนั้นอยู่ในการควบคุมของเรา ในบทความนี้เราจึงได้นำ หลักการ 3 ข้อ จากมุมมองของปรัชญาสโตอิก ที่จะช่วยให้เราเลิกยึดติดกับสิ่งที่ควบคุมไม่ได้ ดังนี้
- เลิกยึดติดกับวัตถุ ผู้คน และอำนาจ
Epictetus นักปรัชญาชาวสโตอิกต้องการให้พวกเราที่มักเจ็บปวดจากการสูญเสีย ‘ได้มีความแข็งแกร่งมากขึ้น’ โดยเปลี่ยนการรับรู้ของเรา “เกี่ยวกับสิ่งที่เรารัก” แทนที่จะคิดว่า “เราเป็นเจ้าของบางสิ่ง” ให้เรามองว่า ทุกสิ่งที่เรามีเป็น “การยืมมา”
ดังนั้น ตามคำกล่าวของ Epictetus กล่าวว่า
“การมีสิ่งของ และเพลิดเพลินไปกับสิ่งเหล่านั้นจึงไม่ใช่ปัญหา
ตราบใดที่เราสามารถปล่อยวางได้ทุกเมื่อ”
- หยุดยึดติดกับความคิดเห็นของผู้อื่น
เราชอบกลัวว่าคนอื่นจะคิดกับเรายังไง?
ในยุคอดีต ‘การอยู่ในยุคชนเผ่า’ การยอมรับภายในกลุ่มถือเป็นเรื่องสำคัญ เพราะนั่นถือเป็นเรื่องของชีวิตและความตาย อย่างไรก็ตาม ในยุคปัจจุบันที่คำว่า ‘ไม่ชอบ’ ไม่ได้เป็นอันตรายต่อชีวิตเราอีกต่อไปแล้ว
หากเราไม่เต็มใจที่จะใช้เวลา และพลังงาน ไปกับการสังสรรค์กับใครก็ตาม ต้องยกย่องคนที่เราไม่อยากยกย่อง หรือเข้าสังคมที่เราไม่อยากไป ‘เราก็ไม่จำเป็นต้องทำ’
Epictetus กล่าวว่า
เราจะต้องถูกหัวเราะเยาะ เยาะเย้ย และถูกดูหมิ่น
หากนั่นคือราคาที่เราจ่ายสำหรับ
‘ความใจเย็น อิสระ และความเงียบสงบ’
เราต้องพอใจที่จะถูกมองว่าโง่เขลาเมื่อมีคนพูดให้ร้ายเรา เราจะพูดว่า
“เขาไม่รู้ความผิดอื่นๆ ของข้าพเจ้า
มิฉะนั้น เขาคงไม่พูดถึงแต่สิ่งเหล่านี้”
ท้ายที่สุดแล้ว ความคิดเห็นของคนอื่น “อยู่นอกเหนือการควบคุมของเรา” แต่ความคิดเห็นเหล่านั้นส่งผลกระทบต่อเรามากเท่าไหร่ ก็ขึ้นอยู่กับว่า เรายึดติดกับความคิดเห็นของผู้คน และปล่อยให้ตัวเองถูกชี้นำหรือเปล่า?
- หยุดยึดติดกับผลลัพธ์
จักรวาลยัดเยียดเราอย่างไร้ความปราณี
แม้เราจะพยายามควบคุมมัน แต่ก็แพ้ทุกที
ทั้งการพยายามเปลี่ยนแปลงสิ่งที่เป็นอยู่
หรือการต่อสู้กับสิ่งที่เราไม่สามารถชนะได้
กระนั้น ผู้คนก็ยังหมกมุ่นอยู่กับ
สิ่งที่ควรเกิดขึ้นในอดีต หรืออนาคต
“ยิ่งต่อต้าน ชีวิตก็จะยิ่งเจ็บปวด”
คนก็คือคน และเป็นธรรมชาติของพวกเขาที่จะ “ไม่ประพฤติตามที่เราต้องการเสมอไป” และการยอมรับนั้น คือราคาที่เราต้องจ่ายสำหรับความใจเย็น และเราสามารถใช้ตัวอย่างนี้ประยุกต์ใช้กับอะไรก็ได้ในชีวิต
Epictetus เน้นย้ำว่า เราไม่สามารถควบคุมโลกได้ แต่เราสามารถควบคุมทัศนคติที่มีต่อโลกได้
บางคนดูถูกเราได้ แต่ไม่สามารถควบคุมความรู้สึกเราเกี่ยวกับเรื่องนี้ได้ ใครบางคนสามารถเอาทรัพย์สินของเราไป แต่มันไม่สามารถควบคุมได้ว่า เราจะรู้สึกหดหู่ใจหรือไม่ แม้แต่ใครบางคนที่อาจล้มเหลวในความรักของชีวิต คู่สมรสที่สักวันหนึ่งเขาก็อาจนอกใจเราได้ แต่ขึ้นอยู่กับเราว่าจะส่งผลกระทบต่อเราในระดับใด ถ้าเรายังคงยึดติดกับพวกเขา “เราก็จะสูญเสีย” แต่ถ้าเรายอมรับพวกเขา และมุ่งเน้นไปที่การใช้ชีวิตที่ไม่ยึดติดแทน ไม่ว่าสิ่งใดจะเกิดขึ้น ผ่านเข้ามาหรือล้มเหลวมากเพียงใด “เราก็จะไม่แตกสลาย” และยังสามารถพาตัวเองออกจากสถานการณ์ด้วยชัยชนะได้
เรียบเรียงโดย The Library
Wannapaporn Angsurungseepan (โส่ย)